https://www.deepl.com/ <<< Traduzioni accurate con un solo click per sempre!
Κοινωνιολογία της Επικοινωνίας:
Πολιτική οργάνωση και επικοινωνία στην Ελλάδα και την Ιταλία – σύγκριση με το Ευρωπαϊκό βέλτιστο μοντέλο
Η σύγχρονη πολιτική επικοινωνία στις δυτικές δημοκρατίες έχει εξελιχθεί σε ένα δυναμικό πεδίο αμφίδρομης αλληλεπίδρασης, σύγχρονης και ασύγχρονης μεταξύ πολιτικών και πολιτών, με έμφαση στη διαφάνεια, τη συμμετοχή και την ηθική χρήση των ψηφιακών μέσων. Ωστόσο, σε χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, παρατηρείται μια πρωτόγονη προσέγγιση της πολιτικής επικοινωνίας, η οποία χαρακτηρίζεται από αυταρχικές πρακτικές, μονόδρομη επικοινωνία και έλλειψη διαλογικής δομής, πρακτικά φραγή επικοινωνίας. Αυτό συνδέεται άμεσα με τον μαζικό λειτουργικό και ψηφιακό αναλφαβητισμό, αλλά και με την απουσία κουλτούρας δεοντολογίας (netiquette) στον δημόσιο λόγο.
Σύγκριση με το Ευρωπαϊκό βέλτιστο δημοκρατικό μοντέλο
Στις αναπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες (π.χ. Γερμανία, Σκανδιναβικές χώρες, Ολλανδία), η πολιτική επικοινωνία βασίζεται σε:
- Διαφάνεια και λογοδοσία: Οι πολιτικοί απαντούν απευθείας σε ερωτήσεις πολιτών, δημοσιεύουν τα χρονοδιαγράμματα τους και χρησιμοποιούν επαληθεύσιμα δεδομένα, δέχονται κριτική, απαντούν συστηματικά διότι αυτή είναι η ουσιαστική πολιτική συμμετοχή σε ισότιμη βάση διαλόγου με τους συμπολίτες.
- Αμφίδρομη επικοινωνία: Υπάρχουν πλατφόρμες για άμεση αλληλεπίδραση (π.χ. town hall meetings, Q&A σε social media, λειτουργικά e-mails).
- Κοινωνική ευθύνη: Τα κόμματα και οι ηγέτες ακολουθούν την ηθική του διαδικτύου netiquette, αποφεύγοντας τη χειραγώγηση ή την αυτοπροβολή.
- Αποκέντρωση εξουσίας: Η λήψη αποφάσεων γίνεται με συμμετοχικούς μηχανισμούς (π.χ. διαβούλευση με την κοινωνία των πολιτών).
Αντίθετα, στην Ελλάδα και την Ιταλία, επικρατούν:
- Ιεραρχικά μοντέλα: Η επικοινωνία είναι ηγεμονική, από τα πάνω προς τα κάτω, χωρίς δυνατότητα ανάδρασης.
- Αυτοαναφορικότητα: Οι πολιτικοί προβάλλουν την προσωπική τους εικόνα αντί να ανοίγουν χώρους διαλόγου.
- Απουσία δεοντολογίας: Αγνοούνται βασικές αρχές ηθικής ψηφιακής επικοινωνίας (π.χ. απαντήσεις σε επιστολές πολιτών, σεβασμός στους χρήστες του διαδικτύου, αυταρχισμός και άρνηση επικοινωνίας).
Παραδείγματα: Ελλάδα vs. Ευρώπη
1. Ανδρέας Σπυρόπουλος (Γραμματέας ΠΑΣΟΚ)
- Προβληματική χρήση social media: Χρησιμοποιεί προσωπικές πλατφόρμες (Facebook, Twitter, TikTok, Instagram…) για μονόδρομη μαζική προβολή, σαν να πρόκειται για ΜΜΕ, χωρίς δημιουργία διαλόγου.
- Ανύπαρκτο ή μη λειτουργικό e-mail: Πολίτες δεν λαμβάνουν απαντήσεις, παρόλο που καλούνται σε “συμμετοχή”.
- Αλγοριθμική χειραγώγηση: Επικεντρώνεται στην αύξηση followers αντί στη δημοκρατική οριζόντια συζήτηση, πρακτικά αρνείται τον ισότιμο δημοκρατικό διάλογο με αυτούς στους οποίους απευθύνεται ζητώντας την ενεργή πολιτική συμμετοχή τους!
Αντίθετα, ένας Γερμανός ή Σουηδός σοσιαλδημοκράτης ηγέτης (π.χ. Olaf Scholz) χρησιμοποιεί τα social media για:
- Άμεσες απαντήσεις σε ερωτήσεις πολιτών.
- Δημόσιες διαβουλεύσεις μέσω ψηφιακών πλατφορμών.
- Διαφανή ιστοσελίδα με επαφές και έγγραφα.
2. Έλενα Ράικλιν (Πρόεδρος PD, Ιταλία)
- Κεντρικό μοντέλο λήψης αποφάσεων: Το Partito Democratico λειτουργεί με κλειστές ομάδες, χωρίς εσωτερική δημοκρατία.
- Επικοινωνία top-down: Οι βάσεις του κόμματος δεν έχουν άμεση πρόσβαση στην ηγεσία.
- Έλλειψη ψηφιακής συμμετοχής: Δεν υπάρχουν πλατφόρμες για συλλογική πολιτική συμμετοχή και σχεδίαση.
Σε σύγκριση, η SPD (Γερμανία) ή οι Σοσιαλδημοκράτες της Σουηδίας εφαρμόζουν:
- Ψηφιακή ψηφοφορία για σημαντικές αποφάσεις.
- Ανοιχτά forums για πολιτικές προτάσεις.
- Τηλεδιάσκεψη με μέλη για οριζόντιες διαδικασίες.
Βυζαντινισμοί και ιεραρχίες: Το παρελθόν που επιζεί και συντηρεί νοοτροπίες παθογένιας
Η ελληνική και ιταλική πολιτική κουλτούρα επηρεάζεται από:
- Συγκεντρωτικές παραδόσεις (βυζαντινός κρατικός μηχανισμός, ιταλικός “transformismo”).
- Ηγεμονικά μοντέλα (ο “ηγέτης” ως απόλυτη αρχή που αρχηγεύει, τύπου “δήμ-αρχος“).
- Κομματικές οικογένειεςμ φράξιες, κλίκες συμφερόντων που ελέγχουν κεντρικά την επικοινωνία και φιμώνουν συστηματικά τον κριτικό λόγο, αποστειρώνοντας με φορμόλη τη δημοκρατία.
Αυτά τα στοιχεία καταρρίπτουν την ιδέα της κοινωνίας των πολιτών, μετατρέποντας την πολιτική σε θέαμα μονολόγου και θεάτρου σκιών αντί σε χώρο δημοκρατικής συμμετοχής του πολίτη.
Συμπέρασμα: Προς μια ανοιχτή δημοκρατική πολιτική οργάνωση και διαδραστική επικοινωνία
Για να πλησιάσει η Ελλάδα και η Ιταλία το ευρωπαϊκό βέλτιστο μοντέλο, απαιτείται:
- Αναβάθμιση της ψηφιακής διαφάνειας: Λειτουργικά e-mails, ανοιχτά δεδομένα, ρεαλιστικά Q&A.
- Συμμετοχικοί μηχανισμοί: Ψηφιακές διαβουλεύσεις, εσωτερικές ψηφοφορίες, ανοιχτές διαδικασίες.
- Κοινωνική ευθύνη: Εκπαίδευση σε netiquette και debunking παραπληροφόρησης.
Μόνο έτσι θα ξεπεραστεί ο αναλφαβητισμός της ψηφιακής εποχής και θα δημιουργηθεί μια πραγματικά δημοκρατική πολιτική σφαίρα. Συνεχίζουμε να αγωνιζόμαστε για τα στοιχειώδη δημοκρατικά μας δικαιώματα που καταπατώνται καθημερινά χωρίς να καίγεται το καρφάκι κανενός για το χάλι μας, χωρίς να αντιλαμβάνεται ο κάθε “πολιτικάντης” το μέγεθος της ανεπάρκειάς του να λειτουργήσει στη σύγχρονη ανοιχτή κοινωνία με σεβασμό στα στοιχειώδη δημοκρατικά δικαιώματα του πολίτη, βρίσκοντας διαρκώς την πρόφαση πως προέχουν άλλες προτεραιότητες, όπως η βουλευτική, η κομματική, η επαγγελματική, η οικογενειακή … σφαίρα υποχρεώσεων που δεν επιτρέπουν ενασχόλιση με τον δημόσιο διάλογο μεταξύ κοινωνίας πολιτών!
