Πόρτο Χέλι: Ο εφιάλτης του υπερτουρισμού απειλεί τον μικρό αυτόν παράδεισο της ανατολικής Πελοποννήσου

Πόρτο Χέλι: Ο εφιάλτης του υπερτουρισμού απειλεί τον μικρό αυτόν παράδεισο της ανατολικής Πελοποννήσου

Το Πόρτο Χέλι, κάποτε όχι μακριά στο πρόσφατο παρελθόν γραφικό παραθαλάσσιο θέρετρο που εμείς οι παλιότεροι έχουμε ζήσει κι αγαπήσει, πνίγεται στα χέρια του υπερτουρισμού. Η αλματώδης αύξηση των επισκεπτών τα τελευταία χρόνια έχει φέρει στο φως μια σειρά από αρνητικές επιπτώσεις που απειλούν την ποιότητα ζωής των μόνιμων κατοίκων και την αειφορική ανάπτυξη της περιοχής.

Η φέρουσα ικανότητα ξεπερνιέται: Η μέτρηση του φαινομένου γίνεται με ακρίβεια, μέσω τεχνικών που υπολογίζουν τον μέγιστο αριθμό επισκεπτών που μπορεί να φιλοξενήσει η περιοχή χωρίς να επιβαρυνθεί. Στο Πόρτο Χέλι, που ανήκει στον δήμο Ερμιονίδας, ο πληθυσμός του ήταν 2.272 μόνιμοι κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του 2021. Μια μικρή κοινότητα όπου τα όρια φέρουσας ικανότητας τουρισμού έχουν ξεπεραστεί κατά πολύ:

Τι είδους και πόσο τουρισμό θέλουμε και μπορούμε να εξυπηρετούμε;

Η υπερβολική συμφόρηση στους δρόμους, στους χώρους στάθμευσης οχημάτων, στις παραλίες και στα εστιατόρια αποτελεί καθημερινή πραγματικότητα όχι μόνο κατά τη θερινή περίοδο, αλλά και σε άλλες εποχές του έτους με γιορταστικά διαλείμματα, υποβαθμίζοντας την εμπειρία τόσο για τους τουρίστες όσο και για τους κατοίκους.

Ποιότητα ζωής σε ελεύθερη πτώση: Η ραγδαία αύξηση του τουρισμού φέρνει μαζί της πλήθος προβλημάτων. Η έλλειψη πόσιμου νερού και η παράλληλη τροφοδοσία με βυτία σε εκατοντάδες πισίνες, η αλόγιστη κατανάλωση ηλεκρτικής ενέργειας, η δυσλειτουργία του αποχετευτικού συστήματος και η ανεπαρκής ανακύκλωση απορριμμάτων ασκούν πίεση στο περιβάλλον και θέτουν σε κίνδυνο την υγεία και ευημερία των κατοίκων. Η διάβρωση της ακτογραμμής, η ρύπανση και η υποβάθμιση του φυσικού τοπίου αποτελούν ορατές συνέπειες του υπερτουρισμού. Τα δημόσια έργα καθυστερούν υπερβολικά, υπερτιμολογούνται διαρκώς, ενώ παραδίδονται με τεχνικές προδιαγραφές τουλάχιστον συζητήσιμες και κανείς δεν ασχολείται σοβαρά με αυτά.

Εξαφανίζεται η αυθεντικότητα: Οι μόνιμοι κάτοικοι αισθάνονται σαν να ζουν σε ένα θεματικό πάρκο εποχιακής διασκέδασης, όπου το επιφανεικό μασκάρεμα για τους τουρίστες πλήττει την αυθεντικότητα της περιοχής χάνεται κάτω από το βάρος των τουριστικών ορδών και μαζικής παρουσίας αδιάφορων επισκεπτών. Η αλόγιστη ανάπτυξη καταλυμάτων και τουριστικών υποδομών, η εκτόπιση παραδοσιακών δραστηριοτήτων και η αλλοίωση του πολιτιστικού και κοινωνικού τοπίου απειλούν την ταυτότητα, τη συνοχή και την ιστορία του Πόρτο Χελίου. Παράδειγμα, σχεδόν κανείς δεν γνωρίζει την ιστορία, ακόμα και πρόσφατη του τόπου καταγωγής, ούτε ενδιαφέρεται να τη γνωρίσει, εξαντλώντας το ενδιαφέρον σε φωτογραφίες, βίντεο και εκπομπές που αναφέρονται σε διασημότητες επισκεπτών που περνούν για τη διασκέδασή τους. Αυτή γίνεται η πραγματική ιστορία του τόπου πλέον, όπως άλλωστε συμβαίνει σχεδόν παντού στα σημεία αναφοράς παγκόσμιας έλξης τουριστών με το αφόρητο φαινόμενο του υπερτουρισμού και την προσαρμογή της τοπικής κοινωνίας ως υπηρετικό προσωπικό του.

Τι μπορεί να γίνει; Η αντιμετώπιση του υπερτουρισμού απαιτεί συλλογική προσπάθεια από πολίτες, τοπική αυτοδιοίκηση και επιχειρηματίες. Απαιτείται:

• Εφαρμογή μέτρων περιορισμού της τουριστικής ροής: Ρυθμίζοντας τον αριθμό των καταλυμάτων, θέτοντας όρια στις αφίξεις και προωθώντας εναλλακτικές μορφές τουρισμού, η περιοχή μπορεί να διατηρήσει την ακεραιότητά της.
• Επένδυση σε βιώσιμες υποδομές: Η αναβάθμιση του αποχετευτικού συστήματος, η εξοικονόμηση ενέργειας, η υιοθέτηση πρακτικών ανακύκλωσης και η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος είναι απαραίτητες για την αειφορική ανάπτυξη.
• Προώθηση της αυθεντικότητας: Η ανάδειξη της τοπικής κουλτούρας, γαστρονομίας και παράδοσης, η ενίσχυση των παραδοσιακών δραστηριοτήτων και η προστασία των ιστορικών μνημείων μπορούν να διαφυλάξουν την ταυτότητα του Πόρτο Χέλι.
• Συνεργασία και αλληλεγγύη: Η ανοιχτή επικοινωνία μεταξύ κατοίκων, τοπικής αυτοδιοίκησης και επιχειρηματιών, η ανάπτυξη κοινών δημοκρατικών λύσεων, \ενίσχυση της Κοινωνίας ΠΟλιτών με τακτικές ενημερωτικές συνεδριάσεις συναπόφασης για τα κοινά προβλήματα, η ενσυνειδητη υιοθέτηση ηθικών πρακτικών στον τουρισμό που είναι απαραίτητες για την αρμονική συνύπαρξη μόνιμων και προσωρινών κατοίκων της περιοχής.

Το Πόρτο Χέλι δεν είναι δυστυχώς μόνο μια περίπτωση. Άνδρος, Μύκονος, Σαντορίνη – πολλά άλλοτε γραφικά νησιά των Κυκλάδων, των Δωδεκαννήσων, των Σποράδων, του Ιονίου… έχουν υποβαθμιστεί από τον ανεξέλεγκτο τουρισμό. Μπορεί το Πόρτο Χέλι να χαράξει μια διαφορετική πορεία;

Η απάντηση είναι ναι, αλλά απαιτείται συντονισμένη δράση από όλους τους εμπλεκόμενους. Ας δούμε πως:

Για τους πολίτες:

• Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση: Οι κάτοικοι μπορούν να ενημερωθούν για τις επιπτώσεις του υπερτουρισμού και να ευαισθητοποιήσουν τους γύρω τους. Μπορούν να συμμετέχουν σε συλλόγους και ομάδες δράσης που προωθούν την αειφορία και την ανάπτυξη της περιοχής.
• Υπεύθυνη κατανάλωση: Ακόμα και οι ίδιοι οι κάτοικοι μπορούν να υιοθετήσουν πιο βιώσιμες συνήθειες, όπως η μείωση της κατανάλωσης νερού και ενέργειας, η στήριξη τοπικών παραγωγών και επιχειρήσεων, και η προώθηση της περιοχής με σεβασμό στο περιβάλλον.
•  Ο δήμος Ερμιονίδας μπορεί να δημιουργήσει σημεία παροχής δωρεάν ή έστω συμβολικής αξίας, άντλησης πόσιμου φιλτραρισμένου νερού σε γυάλινες φυάλες, στο παράδειγματων βέλτιστων ευρωπαϊκών πρακτικών που βλέπουμε πια παντού στη γείτονα Ιταλία και συγχρηματοδοτούνται στους δήμους απευθείας από ευρωπαϊκούς πόρους.
  ΔΩΡΕΑΝ ΠΟΣΙΜΟ ΝΕΡΟ για όλους με τον νέο σταθμό Siam. Εξοικονομούμε και σεβόμαστε το ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ καταναλώνοντας λιγότερα #πλαστικά.

Για την τοπική αυτοδιοίκηση:

• Στρατηγικός σχεδιασμός: Ο δήμος οφείλει να αναπτύξει ένα στρατηγικό σχέδιο τουριστικής ανάπτυξης που να θέτει όρια στην τουριστική ροή και να δίνει έμφαση στην ποιότητα έναντι της ποσότητας. Απαιτείται όμως σοβασή μελέτη και πολιτική ικανότητα παρέμ βασης στον σχεδιασμό, πράγματα εντελώς ανύπαρκτα στον δήμο Ερμιονίδας όπου η φράση “δημόσια έργα” καταντάει αστείο, ανέκδοτο! Το είδαμε και φέτος πάλι, έγινε “διαβούλευση” για μελέτη ενός σχεδίου δηαδημοτικού τουριστικού marketing το οποίο κρύβεται επιμελώς στα συρτάρια των επαγγελματιών συμβούλων… ΔΙΑΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ MARKETING ΠΕΡΙΟΧΗΣ
• Βιώσιμες ανάπτυξη: Η τοπική αυτοδιοίκηση σε συνεργασία και συνενόηση με την τοπική κοινωνία ενεργών πολιτών, πρέπει να επενδύσει σε υποδομές διαχείρισης απορριμμάτων, ανακύκλωσης και εξοικονόμησης ενέργειας στα βέλτιστα ευρωπαϊκά πρότυπα. Παράλληλα, οφείλει να προστατεύσει το φυσικό περιβάλλον και να προωθήσει την οικοτουριστική ανάπτυξη με πρωτεργάτες τους τοπικούς εθελοντικούς συλλόγους και την αρωγή επιστημονικού προσωπικού που να καθοδηγεί και ελέγχει την ορθότητα των παρεμβάσεων.
• Διαφάνεια και συμμετοχή: Είναι σημαντικό να υπάρχει διαφάνεια στις αποφάσεις που λαμβάνονται σχετικά με τον τουρισμό. Οι κάτοικοι πρέπει να συμμετέχουν ως πρωταγωνιστές στη διαμόρφωση του τουριστικού προϊόντος, να συμμετέχουν στον σχεδιασμό, στην παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιων, ώστε να ανταποκρίνεται στις συνολικές ανάγκες της περιοχής κι όχι μόνο στο μεγαλοεπενδυτικό κεφάλαιο, συνήθως αλλοδαπών συμφερόντων.

Για τους επιχειρηματίες:

• Ποιότητα υπηρεσιών: Οι επιχειρηματίες οφείλουν να επικεντρωθούν στην παροχή ποιοτικών υπηρεσιών και στην αυθεντική εμπειρία του Πόρτο Χελίου. Μπορούν να υιοθετήσουν βιώσιμες πρακτικές στη λειτουργία τους, όπως η μείωση της χρήσης πλαστικών, η εξοικονόμηση ενέργειας και νερού και προπαντός με τη στήριξη τοπικών παραγωγών, ενίσχυση της τοπικής κοινωνίας με ανοίγματα σταθερής συνεργασίας και τόνωσης της τοπικής οικονομίας.
• Εταιρική κοινωνική ευθύνη: Οι επιχειρήσεις μπορούν να αναλάβουν πρωτοβουλίες εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, όπως οργανώνοντας εκδηλώσεις για την προστασία του περιβάλλοντος ή την υποστήριξη του πολιτισμού, δίνοντας πόρους σε τοπικούς εθελοντικούς φορείς ώστε να επιβιώνουν στο μικρό, στενό τοπικό περιβάλλον μόλις 2.000 κατοίκων.

Το Πόρτο Χέλι έχει την ευκαιρία να γίνει παράδειγμα προς μίμηση, εάν κι εφόσον κατανοηθεί σε βάθος η προβληματική σημερινή κατάσταση και γίνει συστηματική προσπάθεια αποτροπής των έντονων αρνητικών φαινομένων του υπερουρισμού με τον κατάλληλο πολιτικό σχεδιασμό, σε συλλογική, ανοιχτή, δημοκρατική διαδικασία λήψης αποφάσεων. Με συνεργασία, υπευθυνότητα και στρατηγικό σχεδιασμό, μπορεί να διατηρήσει την ομορφιά του, την αυθεντικότητά του και την ποιότητα ζωής των κατοίκων του, προσελκύοντας παράλληλα ποιοτικούς τουρίστες που σέβονται το περιβάλλον και την τοπική κοινωνία.

Ας μην αφήσουμε το Πόρτο Χέλι να γίνει ακόμα ένα θύμα του υπερτουρισμού. Ας παραμείνει ο τόπος των προγόνων μας που έδωσαν τη ζωή τους για να παραμείνει ελεύθερος, υπερήφανος, ανεξάρτητος, πανέμορφα προικισμένος από τη φύση, άξιος να προσπορίζεται γνώση από το παρελθόν και να διεκδικεί ένα ορθολογικά βιώσιμο και ποιοτικό μέλλον.