Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης 27-28 Οκτωβρίου 1912
Σύντομη ιστορική αναδρομή
Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης στις 27 και 28 Οκτωβρίου 1912 αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Η Μακεδονία της ύστερης οθωμανικής περιόδου αποτέλεσε το μήλο της έριδaς μεταξύ του
ελληνικού, βουλγαρικού, σερβικού, ρουμανικού, τουρκικού και αλβανικού εθνικισμού. Ήταν η κορύφωση των Βαλκανικών Πολέμων και σηματοδότησε την απόσπαση από την Οθωμανική αυτοκρατορία μετά υποταγή 5 αιώνων και ένωση της Νότιας Μακεδονίας με την Ελλάδα.
Τα γεγονότα όπως διαδραματίστηκαν
Ο Α’ Βαλκανικός Πόλεμος: Η Ελλάδα διέπραττε επί δεκαετίες στρατιωτικές επιχειρήσεις και κήρυξε επίσημα τον πόλεμο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία σε συμμαχία με τη Σερβία, τη Βουλγαρία και το Μαυροβούνιο. Ο στόχος ήταν η απελευθέρωση των σλαβικών και ελληνικών πληθυσμών που ζούσαν υπό τον Οθωμανικό ζυγό του Σουλτάνου. Να σημειωθεί πως όλοι αυτοί οι στρατοί βρίσκονταν επί δεκαετίες σε εχθρική στάση μεταξύ τους, διακδικώντας τα Οθωμανικά εδάφη ως προσάρτητη των δικών τους συνόρων.
Η προέλαση του ελληνικού στρατού: Οι ελληνικές δυνάμεις, υπό την ηγεσία του διαδόχου Κωνσταντίνου και υπό τον αυστηρό έλεγχο του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου, σημείωσαν σημαντικές νίκες στη Μακεδονία. Μετά τις μάχες των Γιαννιτσών και του Σαρανταπόρου, ο δρόμος για τη Θεσσαλονίκη άνοιξε. Ταυτόχρονα όμως οι συμμαχικές δυνάμεις των Σλάβων εποφθαλμιούσαν την προσάρτηση της Θεσσαλονίκης σε δικά τους εδάφη κι άρχισε ο ανταγωνισμός για την πρωτοκαθεδρία και κυριαρχία μετά την υποχώρηση των Οθωμανών.
Η παράδοση της πόλης: Αντιμέτωπος με την προέλαση των Ελλήνων και υπό τον κίνδυνο επέλασης των πολύ πιο εχθρικών και εκδικητικών Σλάβων, ο Οθωμανός διοικητής της Θεσσαλονίκης, Χασάν Ταχσίν Πασάς, αναγκάστηκε να παραδώσει την πόλη στον ελληνικό στρατό, με την έγγραφη υπόσχεση σωτηρίας όλων των αιχμαλώτων και την απομάκρυνσή τους στα Οθωμανικά εδάφη, προς τη Μικρά Ασία. Στις 27 Οκτωβρίου 1912, υπογράφτηκε το πρωτόκολλο παράδοσης, το οποίο περιελάμβανε όρους όπως η απελευθέρωση των αιχμαλώτων και η διασφάλιση των δικαιωμάτων των μουσουλμάνων κατοίκων. Με τέχνασμα του Ελευθέριου Βενιζέλου και με τη σύμφωνη στάση του Χασάν Ταχσίν Πασά, ως επίσημη ημερομηνία στο διπλωματικό πρωτόκολλο παράδοσης εμφανίζεται η προηγούμενη ημέρα 26 Οκτωβρίου, για να εμποδιστεί ο Σλαβικός στρατός που πολιορκούσε την πόλη να μπει και να διαπράξει βαρβαρότητες.
Η είσοδος του ελληνικού στρατού: Στις 27 και 28 Οκτωβρίου 1912, τα ελληνικά στρατεύματα εισήλθαν θριαμβευτικά στη Θεσσαλονίκη, υποδεχόμενα από τον ενθουσιασμένο ελληνικό πληθυσμό. Υπενθυμίζεται πως η πόλη τότε ήταν διεθνής αστική πολυμορφία και αποτελείτο από διάφορες φυλές της Μεσογείου, μεταξύ των οποίων και η μεγαλύτερη κοινότητα Εβραίων παγκοσμίως, κυρίως Σεφαρδιτών διωγμένων από την Ιβηρική χερσόνησο το 1492.
Η ιστορική σημασία της απελευθέρωσης
- Εθνική ολοκλήρωση: Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης αποτέλεσε ένα σημαντικό βήμα προς την εθνική ολοκλήρωση του σύγχρονου ελληνικού έθνους, προς το όραμα της Μεγάλης Ελλάδας των τριών ηπείρων και 5έντε θαλασσών.
- Γεωπολιτική μεταβολή: Η ένωση της Μακεδονίας με την Ελλάδα άλλαξε άρδην τον χάρτη των Βαλκανίων και ενίσχυσε τη θέση της Ελλάδας στην περιοχή.
- Κέντρο πολιτισμού και εμπορίου: Η Θεσσαλονίκη, ως μεγάλο λιμάνι και εμπορικό κέντρο, αποτέλεσε τον πυρήνα της νέας ελληνικής Νότιας Μακεδονίας.
Το γεγονός αυτό ανατροφοδότησε το εθνικιστικό κίνημα των Τούρκων κατά της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ο Κεμάλ Ατατούρκ, γεννημένος στη Θεσσαλονίκη και διωγμένος από τη συμφωνία παράδοσης, αδελφικός φίλος με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, αρχίζει τον εμφύλιο πόλεμο εντός της Τουρκίας, καταφέρνοντας σύντομα να εκθρονίσει τον Σουλτάνο, να διαλύσει το αυταρχικό θεοκρατικό καθεστώς και να εγκαταστήσει ένα εθνικό κράτος δυτικού τύπου, με δημοκρατία και ελευθερία, θεμελιώνοντας τη σύγχρονη λαϊκή Τουρκία. Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης ήταν ένα ιστορικό γεγονός με σημαντικές επιπτώσεις για την Ελλάδα. Η ένωση της Μακεδονίας με την Ελλάδα σηματοδότησε μια νέα εποχή για τον ελληνισμό και ενίσχυσε την εθνική συνείδηση, αλλά ταυτόχρονα έδωσε έναυσμα για νέες γεωπολιτικές συμμαχίες στη νοτιοανατολική Ευρώπη, από πάντα ζωτικός χώρος για τις Μεγάλες Δυνάμεις που επιθυμούσαν τη διάλυση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και την ίδρυση μικρών εθνικών κρατιδίων υπό την κηδεμονία τους, ως αποικιακά κράτη επιρροής τους. Αυτές οι ισορροπίες καθόρισαν δυο δεκαετίας αργότερα στη Συμφωνία της Γιάλτας, στο μεγαλοπρεπές μέγαρο “Λειβαδιά”, Livadia Palace του Αρβανίτη Λάμπρου Κατσώνη, την τύχη της Ελλάδας και των Σλαβικών χωρών μεταξύ των συμμάχων που νίκησαν τον ναζιφασιστικό άξονα.
Ας γίνει επίσης κατανοητό πως τα Βαλκάνια παραμένουν τόπος εθνικισμών και εχθρότητας γι’αυτό συνεχίζεται η κρατική προπαγάνδα απόκρυψης των πραγματικών ιστορικών γεγονότων με τόνωση του θρησκευτικού και εθνικού φρονήματος, μυθολογικές παραστάσεις, ψευδή ιστορικά διηγήματα, αντίπαλους εθνοκρατισμούς, που μαστίζουν τις νοοτροπίες, τις κοινωνίες, τις οικονομίες που υποφέρουν κάτω από τη διαρκή απειλή εχθροπραξιών στην ευαίσθητη αυτή περιοχή, που μοιάζει με μπαρουταποθήκη.
Έγκυρες ιστορικές πηγές
1. Anderson B., Imagined communities. Reflections on the Origin and Spread of Nationalism, Sec. ed., Verso, London 1991.
2. Beiner R. (ed.), Theorizing nationalism, State University of New York Press, Albany 1999.
3. Billig M., Banal nationalism, Sage Publications, Lodnon 1995.
4. Edensor T., National Identity, Popular Culture and Everyday Life, Berg, Oxford 2002.
5. Hobsbawm E. J., Nations and nationalism since 1780. Programme myth, reality, Cambridge University Press, Cambridge 1990.
6. Hutchinson J., Modern nationalism, Fontana Press, London 1994.
7. Kedourie E., Nationalism, Hutchinson University Library, London 1960.
8. Gellner E., Nations and nationalism, Blackwell, Oxford 1983.2006.
9. Minogue K.R., Nationalism, B. T. Batsford, London 1967.
10. Smith A. D., National identity, Penguin Books, London 1991.
11. Smith A. D., Nationalism and modernism. A critical survey of recent theories of nations and nationalism., Routledge, London and New York 1998.
Ευάγγελος Αλεξανδρής Ανδρούτσος – Fact Checker
Εκπαιδευτικός, κοινωνιολόγος, δημοσιογράφος, εκδότης.
Σύμβουλος οργάνωσης και επικοινωνίας.
Συντονιστής διεθνών ευρωπαϊκών προγραμμάτων.
Fact Checker, ποιος είναι, με τι ασχολείται και πώς, τι χρησιμότητα παρέχουν οι υπηρεσίες του στους διαδικτυακούς χρήστες;
…
https://www.facebook.com/groups/socialnetiquette/posts/10161498003913234/
