https://www.deepl.com/ <<< PER TRADUZIONI DI QUALITA’ CON UN CLICK
Περιβαλλοντική κρίση και λειψυδρία, σημαίνουν ερημοποίηση της υπαίθρου
Γράφει ο Ευάγγελος Αλεξανδρής Ανδρούτσος, project manager.
Η λειψυδρία (έλλειψη υδάτων) και η ερημοποίηση είναι σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν πολλές περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της ανατολικής Πελοποννήσου και ειδικά της Ερμιονίδας. Στην περιοχή με την παραδοσιακή καλλιέργεια της ελαιοκομίας, με πρωταρχική την ποιότητα “Κωρονέικη”, αλλά και οινοποιία, παραγωγή ροδιού, εσπεριδοειδών… η εισχώρηση της θάλασσας στον υδροφόρο ορίζοντα περιορίζει σημαντικά την παραγωγή, εξαναγκάζοντας την εγκατάλειψη της γεωργίας λόγω έλλειψης νερού, ενώ το νερό του Ανάβαλου συνεχίζει να χύνεται από τα βουνά του αστείρευτου Πάρνωνα, αρχαίου Μαλεάτα – Μαλέα, στο Μυρτώο πέλαγος.
Η σύγχρονη επιστήμη και τεχνολογία προσφέρουν διάφορες λύσεις για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων, αλλά είναι η πολιτική η μόνη αρένα που μπορεί να νικηθεί η αναμέτρηση με το αθηνοκεντρικό γραφειοκρατικό τέρας, τον Μινώταυρο της τυραννίας που καταβροχθίζει πλούτο και αναπαράγει αδικίες. Έχω πολλές φορές αναφερθεί στο πρόβλημα και στις ώριμες λύσεις του, αν υπάρξει επιτέλους κινητοποίηση, ενεργοποίηση πολιτών και θεσμών, να απαιτήσουν την επίλυση αυτού του πολύ σοβαρού περιβαλλοντικού, οικονομικού, κοινωνικού προβλήματος που καταδικάζει προοπτικά τον τόπο στον μαρασμό. Ακολουθεί μια σύντομη ανάλυση και έκθεση των πιθανών λύσεων και βέλτιστων πρακτικών που εφαρμόζονται με επιτυχία σήμερα σε άλλες χώρες και προσφέρονται και για την Ελλάδα.
1. Ταμιευτήρες όμβριων υδάτων
Η δημιουργία ταμιευτήρων όμβριων υδάτων είναι μια αποτελεσματική λύση για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων. Αυτή η μέθοδος περιλαμβάνει:
- Συλλογή και αποθήκευση βροχόνερου: Με τη χρήση ταμιευτήρων, φρεατίων ή υπόγειων δεξαμενών. Συνδυασμός κατασκευής πεζούλας στα κεκλιμένα χωράγια για τη συγκράτηση του χώματος και της βροχής, αποφεύγοντας τη διάβρωση του εδάφους. Μικροφράγματα για την αποστράγγιση στον υδροφόρο ορίζοντα της βροχής, σταματώντας όπου είναι δυνατόν τη ροή των χειμάρρων σε κοιλότητες του εδάφους, φυσικές ή τεχνητές.
- Ανακύκλωση νερού: Το νερό μπορεί να χρησιμοποιηθεί για άρδευση, βιομηχανικές ανάγκες ή ακόμη και ως πόσιμο νερό μετά από επεξεργασία. Με τις σημερινές τεχνολογίες γίνεται εύκολα το φιλτράρισμα, χρησιμοποιώντας και αειφόρες πηγές ενέργειας, όπως η ηλιακή, η αιολική, τα κεραμικά αυτοκαθαριζόμενα φίλτρα.
- Πλεονεκτήματα: Αύξηση της διαθεσιμότητας νερού, μείωση της εξάρτησης από υπόγεια ύδατα και πρόληψη πλημμυρών.el.wikipedia.org/wiki/Άρδευση
2. Αφαλάτωση με πράσινη ενέργεια
Η αφαλάτωση της θαλάσσιας ύδας είναι μια δημοφιλής λύση σε περιοχές με έλλειψη γλυκού νερού. Η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ηλιακή, αιολική) κάνει τη διαδικασία πιο βιώσιμη:
- Τεχνολογίες αφαλάτωσης: Χρήση μεθόδων όπως η αντίστροφη όσμωση (reverse osmosis) ή η απόσταξη.
- Πράσινη ενέργεια: Ηλεκτροδότηση των μονάδων αφαλάτωσης με ηλιακούς συλλέκτες ή ανεμογεννήτριες.
- Πλεονεκτήματα: Παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων γλυκού νερού, ιδανική για πόσιμο νερό και άρδευση.
- Προκλήσεις: Υψηλό κόστος και ενεργειακές απαιτήσεις, αν και οι ανανεώσιμες πηγές μειώνουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
3. Φιλτράρισμα αλμυρού νερού από υδροφόρο ορίζοντα
Σε περιοχές όπου ο υδροφόρος ορίζοντας έχει αλμυρό νερό, όπως η Ερμιονίδα, η χρήση ειδικών φίλτρων μπορεί να είναι μια λύση:
- Τεχνολογίες φιλτραρίσματος: Χρήση μεμβρανών ή συστημάτων ηλεκτροδιάλυσης για την αφαίρεση των αλάτων.
- Εφαρμογές: Το επεξεργασμένο νερό μπορεί να χρησιμοποιηθεί για άρδευση ή βιομηχανικές ανάγκες.
- Πλεονεκτήματα: Αξιοποίηση υφιστάμενων υδάτινων πόρων και μείωση της εξάρτησης από εξωτερικές πηγές νερού.
4. Σύγχρονες πρακτικές άρδευσης
Για την άρδευση καλλιεργειών όπως η ελαιοκομία, εφαρμόζονται οι εξής πρακτικές:
- Σταγονόραιση (Drip irrigation): Εξοικονόμηση νερού με την άμεση παροχή στα ρίζες των φυτών που ελέγχεται αυτόματα από φυτευμένους αισθητήρες μέτρησης υγρασίας.
- Έξυπνα συστήματα άρδευσης: Χρήση αισθητήρων και IoT (Internet of Things) για τη βελτιστοποίηση της χρήσης νερού σε σκεπασμένο με ανακλαστικό νάυλον έδαφος για την αποφυγή της εξάτμισης νερού.
- Ανακύκλωση λυμάτων: Επεξεργασία και επαναχρησιμοποίηση υγρών αποβλήτων, αστικών, ελαιοτριβείων, κτηνοτροφείων… για άρδευση.
- Άρδευση με αλμυρό νερό: Σε ορισμένες περιπτώσεις, ειδικά στελεχημένα ελαιόδεντρα μπορούν να αρδεύονται με ελαφρώς αλμυρό νερό, αλλά απαιτείται προσοχή για την αποφυγή αλατότητας του εδάφους με τα κατάλληλα αντίμετρα.
5. Διαχείριση εδάφους και καλλιέργειας
- Βελτίωση του εδάφους: Χρήση οργανικών λιπασμάτων και βιοάνθρακα για την αύξηση της υγρασίας και της γονιμότητας του εδάφους.
- Ανθεκτικές ποικιλίες: Καλλιέργεια ελαιόδεντρων ή άλλων φυτών που είναι ανθεκτικά στην ξηρασία και την αλατότητα.
- Δασοποίηση και αντιερημοποίηση: Φύτευση δέντρων και δημιουργία πρασίνου για την αποκατάσταση του υδρολογικού ισοζυγίου. με ταυτόχρονη κλίση του εδάφους αντίθετη με αυτή της φυσικής πλαγιάς για τη συγκράτηση νερού της βροχής κι εμποτισμό της γης.
https://dasarxeio.com/2015/12/13/25412/
6. Παραδείγματα από άλλες χώρες
- Ισραήλ: Η χώρα είναι παγκόσμιο πρότυπο στη διαχείριση υδάτινων πόρων, με εκτεταμένη χρήση αφαλάτωσης, σταγονόραισης και ανακύκλωσης νερού.
Το ισραηλινό θαύμα με το νερό Πώς η χώρα κατάφερε να εξασφαλίσει επάρκεια με μεγάλες μονάδες αφαλάτωσης και ένα σύγχρονο δίκτυο υδροδότησηςhttps://www.kathimerini.gr/society/562071574/to-israilino-thayma-me-to-nero/ - Αραβικές χώρες: Έχουν καταστήσει την έρημο καλλιεργήσιμο τόπο πλούσιο σε νερό και δείχνουν τον δρόμο της καινοτομίας και για τις αγροτικές επενδύσεις σε περιβάλλον ερήμου.Ένας μηχανισμός θα παράγει νερό από την υγρασία του αέρα. Ο μηχανισμός αυτός θα βασίζεται σε ανανεώσιμη πηγή ενέργειας και πιο συγκεκριμένα στους δεκάδες χιλιάδες ηλιακούς συλλέκτες που θα υπάρχουν στην νέα πόλη που κατασκευάζεται στα ΗΑΕ.Οι εμπνευστές του εγχειρήματος πιστεύουν ότι η λειτουργία 20 τέτοιων μηχανισμών μπορούν να παράγουν 6,700 λίτρα πόσιμου νερού ημερησίως. Ιδανική συνθήκη για την λειτουργία των μηχανισμών παραγωγής του νερού είναι η θερμοκρασία να βρίσκεται πέριξ των 26 βαθμών Κελσίου και η υγρασία στην ατμόσφαιρα 60%.https://inbusinessnews.reporter.com.cy/article/2021/8/4/371636/ta-enomena-arabika-emirata-tha-phtiakhnoun-posimo-nero-apo-ton-aera/
- Ισπανία: Χρήση ταμιευτήρων όμβριων υδάτων, αφαλάτωσης και έξυπνων συστημάτων άρδευσης για την άρδευση εκτεταμένων ελαιώνων και άλλων καλλιεργειών σε περιβάλλον καλπάζουσας ερημοποίησης, με ταυτόχρονη κατακόρυφη αύξηση της αγροτικής παραγωγής με παθητική παραγωγή νερού από την υγρασία του αέρα.
Νερό από… αέρα: Η ισραηλινή start up που λειτουργεί στην Ισπανία παρουσιάστηκε και στην Ελλάδα
Η τεχνολογία παραγωγής νερού από αέρα προσφέρει λύσεις στην ύδρευση, την ώρα που η Ελλάδα καλείται να υιοθετήσει εθνικό στρατηγικό σχέδιο για τους υδάτινους πόρους.
https://www.ieidiseis.gr/energeia/401446/nero-apo-aera-i-israilini-start-up-paroysiastike-stin-ellada/ - Αυστραλία: Εφαρμογή τεχνολογιών αφαλάτωσης με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και διαχείριση αλμυρών υδροφόρων οριζόντων.
Το Μέλλον
Σε υψηλό δυνητικό κίνδυνο «ερημοποίησης» υπόκειται το ένα τρίτο των ελληνικών εδαφών, σύμφωνα με έρευνα του ΟΗΕ.
«Η ερημοποίηση συνιστά τεράστια απειλή, ειδικά για τη λεκάνη της Μεσογείου» επισημαίνει μιλώντας στο Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο ακαδημαϊκός, Χρήστος Ζερεφός.
«Η γνώση αυτή προέρχεται τόσο από τα μοντέλα προβλέψεων για τα επόμενα 70 με 80 χρόνια όσο και από το παρελθόν» επισημαίνει ο ίδιος. Όπως υπενθυμίζει, ο πρώτος που περιέγραψε αυτό το φαινόμενο ήταν ο Αριστοτέλης στα «Μετεωρολογικά» του.
«Εκεί αναρωτιέται πώς έγινε έρημος η Σαχάρα. Και αναφέρεται σε μια μεγάλη κλιματική αλλαγή για τους μηχανισμούς της οποίας θέτει ερωτήματα», λέει.
Εκατό χώρες στον κόσμο, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, το ένα τρίτο των εδαφών της οποίας υπόκειται σε υψηλό δυνητικό κίνδυνο είναι οι αριθμοί της ερημοποίησης, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, ο οποίος καθιέρωσε την 17η Ιουνίου ως παγκόσμια ημέρα ευαισθητοποίησης για την αντιμετώπιση του φαινομένου.
agropublic.gr/εδαφολογία/erhmopoihsh-edafon-ellada-klimatiki-allagi-agrotes-kairos/
Συμπέρασμα
Για την αντιμετώπιση της λειψυδρείας και της ερημοποίησης στην ανατολική Πελοπόννησο και την Ερμιονίδα, εν αναμονή του νερού του Ανάβαλου που συζητάται εδώ και έναν αιώνα, συνιστάται ένας άμεσος συνδυασμός λύσεων:
- Ταμιευτήρες όμβριων υδάτων και μικροφράγματα για τη συλλογή και αποθήκευση βροχόνερου στον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα.
- Οριζοντιοποίηση του κεκλιμένου εδάφους με πεζούλες για την απορρόφιση της βροχής και την αποφυγή διάβρωσης.
- Αφαλάτωση με πράσινη ενέργεια ηλιακή και αιολική για την παραγωγή γλυκού νερού.
- Φιλτράρισμα αλμυρού νερού με μεμβράνες, από προβληματικούς υδροφόρους ορίζοντες.
- Σύγχρονες πρακτικές άρδευσης όπως η σταγονόραιση και τα έξυπνα ψηφιακά συστήματα.
- Βιώσιμη διαχείριση εδάφους και καλλιέργειας με ειδικές μελέτες βιωσιμότητας πριν την εκμετάλλευσή τους από ιδιώτες που δεν είναι γνώστες σε βάθος των προβλημάτων.
Αυτές οι λύσεις, σε συνδυασμό με τη συνεργασία των τοπικών δήμων, κοινοτήτων και την υποστήριξη από περιφερειακές, κρατικές και ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες, μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της έλλειψης νερού και στην προστασία του περιβάλλοντος. Σημασία έχει η πρωτοβουλία των επιχειρηματιών με τη στήριξη της τοπικής κοινωνίας πολιτών ώστε το πολιτικό αίτημα να γίνει κατανοητό από το θεσμικό πλαίσιο και να ανταποκριθεί επιτέλους στις πραγματικές ανάγκες του τοπικού πληθυσμού, που εξαναγκάζεται ακόμα και σήμερα στη μετανάστευση για εύρεση εργασίας προς βιοπορισμό επιβίωσης, εγκαταλείποντας τα σπίτια και τα έρημα χωράφια τους. Η κλιματική κρίση γίνεται γρήγορα ερημοποίηση εδάφους και εγκατάλειψη της ελληνικής υπαίθρου.
